فهرست مطالب

پژوهشنامه متین - پیاپی 31-32 (تابستان و پای ی ز 1385)

پژوهشنامه متین
پیاپی 31-32 (تابستان و پای ی ز 1385)

  • 175 صفحه، بهای روی جلد: 7,500ريال
  • تاریخ انتشار: 1385/10/01
  • تعداد عناوین: 9
|
  • پیام متین
  • صفحه 1
  • مقالات
  • منصور انصاری صفحه 3
    در مقاله حاضر تلاش شده است تا با تعریف جدیدی از دموکراسی، نسبت اندیشه های امام خمینی(س) با این مساله مورد بازاندیشی قرار گیرد. همچنین، استدلال شده است که در اندیشه امام خمینی(س) هرچند قالب و فرم دموکراسی های رایج مانند دموکراسی لیبرال دیده نمی شود ولی اندیشه ایشان به لحاظ محتوا، اساسا مولفه ها و ستونهای اصلی دموکراسی را داراست.
    کلیدواژگان: دموکراسی، دموکراسی لیبرالی، آزادی، برابری، خودآیینی، اما خمینی (س)
  • سید محمد موسوی بجنوردی صفحه 23
    از آنجا که مباحث گوناگونی در مورد بررسی نقش اخلاق در فقه و حقوق مطرح می باشد، نویسنده تلاش کرده است تا مقایسه ای بین فقه و اخلاق انجام داده و مبادی تصوری و تصدیقی هر یک از آن دو را برشمارد و از این طریق چگونگی رابطه بین دو علم فقه و اخلاق رابه نحو اجمال بررسی کند.
    مباحث مربوط به فلسفه حقوق از جمله جایگاه اخلاق در حقوق یا رابطه اخلاق و حقوق همواره در فلسفه حقوق مورد بحث بوده است. در این نوشتار به طور بسیار مختصر در این باره سخن گفته خواهد شد. نسبت به اخلاق و معیارهای آن در میان انسانها و جوامع گوناگون، اختلاف نگرش وجود دارد. اما این اختلافها بیشتر در قلمرو عمل است تا ماهیت و ذات اصول و هنجارهای اخلاق.
    کلیدواژگان: فقه، حقوق، اخلاق، عدالت اجتماعی، امام خمینی (س)
  • محسن بهشتی سرشت صفحه 43
    در این مقاله سعی شده است که به نحو اختصار دیدگاه های متفکران غرب و از جمله نحله مارکسیسم در مقایسه با دیدگاه متفکران مسلمان در ارتباط با موضوع حساس نقش شخصیت در تاریخ مورد نقد و بررسی قرار گیرد و پس از آن و حتی الامکان رویکرد و رهیافت امام نسبت به مقوله «سیاست» و «تحولات اجتماعی» در مقایسه با تئوری های مطرح شده شناخته گردد.
    پرسش اساسی این نوشتار آن است که آیا شخصیتها یا «قهرمانان» در تحولات تاریخی نقش اساسی داشته یا شرایط اجتماعی و تاریخی بدون تکیه بر قهرمانان تحولات را رقم می زنند؟ یا اینکه هر دو عامل در پیوندی ناگسستنی به ایفای نقش می پردازند؟ در این میانه، با توجه به ظهور انقلابی بزرگ و سرنوشت ساز اسلامی در ایران، رهبری بی بدیل آن و ویژگی های خاص تحولات به وجود آمده در عرصه جهانی و داخلی با کدام نظریه یا تئوری قابل سنجش می باشد؟
    کلیدواژگان: امام خمینی، تاریخ، مارکسیسم، متفکران مسلمان، شخصیت
  • جعفر خوشروزاده صفحه 59
    روش یا متد تحلیل گفتمان امروزه جایگاه خاصی در نظام معرفت شناسی علوم اجتماعی و انسانی به خود اختصاص داده و بسیاری از پدیده های اجتماعی از منظر تحلیل گفتمان مورد بررسی و تبیین قرار می گیرند. در این مقاله سعی خواهد شد تا با بررسی مفهوم گفتمان و تحلیل گفتمان در نظام اندیشه نحله پسامدرنیسم و بخصوص میشل فوکو، انقلاب اسلامی بر اساس این روش مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. فرض اولیه این گفتار این است که جنبش انقلابی مردم ایران به عنوان یک «متن» حاصل حضور و مشارکت یک «گفتمان» خاص نیست بلکه در فرآیند این جنبش شاهد نقش آفرینی گفتمانهای متعدد و متکثری هستیم. به لحاظ همین کثرت گفتمانی، انقلاب اسلامی را می توان دارای شباهتهای زیادی به یک جنبش پسامدرن دانست. برای اثبات این فرض ضمن ارائه مقدماتی درباره تعریف، پیشینه و جایگاه مقوله گفتمان و متد تحلیل گفتمان در مبانی اندیشه پسامدرنیسم از منظر تعامل گفتمانها خواهیم پرداخت. برای انجام این کار دو محور مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت: یکی مبحث پیدایش گفتمان و پادگفتمان و نظام غیریت سازی در فرآیند جنبش انقلابی مردم ایران و دیگری تحلیل و بررسی گفتمانهای موجود در عرصه متن این جنبش انقلابی.
    کلیدواژگان: پسامدرنیسم، میشل فوکو، انقلاب اسلامی، تحلیل گفتمان
  • سید محمد موسوی بجنوردی، افتخار دانش پور صفحه 87
    دیدگاه های اسلام در زمینه مسائل حقوق بین الملل، علیرغم برجستگی آن در سیره عملی پیامبر اکرم (ص) و سابقه تاریخی آن در تدوین این بخش از فقه به عنوان رفتار سیاسی پیامبر(ص) در کتب سیره متاسفانه به صورت کم رنگی در متون عمده فقهی در لابه لای مسائل دیگر مطرح گردیده و در نتیجه از نیاز زمان و تحولات علمی و تاریخی فقه به دور مانده است.
    آنچه بیش از هر چیز، این بحث را ضروری می نمایاند، آثار مهم فقهی است که بر عنوان دارالاسلام و دارالکفر بار می شود. واضح است که این آثار، تنها در صورت روشن کردن این واژگان موضوعیت پیدا می کند. لذا نگارنده در این مقاله سعی دارد به بیان قاعده و قانونی برای شناخت دارالاسلام و دارالکفر و تمایز بین آن دو از دیدگاه فقهای عظام بپردازد. همچنین بیان کند که اسلام چگونه می تواند با دارا بودن آرمان جهان گرایی، خود را با مرزبندی های بین المللی و تقسیمهای رسمی کشورها هماهنگ کند. افزون بر آن، مفهوم دارالاسلام را با توجه به مرزبندی های جدید و بوجود آمدن کشورهای گوناگون اسلامی در زمان حاضر مشخص نماید و ضرورت رویکردهای جدید بین المللی در نظام سیاسی کشورهای اسلامی و نزدیکی هر چه بیشتر این کشورها با یکدیگر را براساس نظام حقوق بین الملل حاکم بر جهان، با توجه به اندیشه والای حضرت امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی ایران بیان کند.
    کلیدواژگان: دارالاسلام، دارالکفر، دارالحرب، دارالعهد، دارالهدنه، حقوق بین الملل
  • عطیه زندیه صفحه 107
    نویسنده در این مقاله درصدد بر آمده است تا مبحث «سکوت» را از دو منظر متفاوت ویتگنشتاین و فرهنگ اسلامی مورد مقایسه قرار دهد. در این مقاله که از سه قسمت تشکیل شده است، ابتدا چکیده ای از آرای ویتگنشتاین ارائه شده است تا نشان داده شود که چگونه ویتگنشتاین کار خود را به عنوان منطقدان آغاز کرد، در مسیر تفکر خود حوزه امور بامعنا و بی معنا را مشخص نمود و آن را از گستره تنگ منطق به امور دیگر سرایت داد. در قسمت دوم، با استفاده از احادیث و روایات، نظر متفکران اسلامی در مورد «سکوت» مطرح شده و در پایان نیز نتیجه گرفته شده است که آیا میان این دو نظر شباهتی وجود دارد یا خیر.
    کلیدواژگان: سکوت، صمت، گفتنی، ناگفتنی، ویتگنشتاین، دین، اخلاق، عرفان
  • عباس شفیعی صفحه 137
    به طور کلی در هر محدوده جغرافیایی، گروه هایی که تشابه فرهنگی و ساختاری دارند، از حیث تاریخ و آداب و سنن و زبان مشترک هستند و در یک سرزمین زندگی می کنند، ملت نامیده می شوند. برخی بر این باورند که میان ملت و مردم تمایز وجود دارد. مردم نامی عام برای هر گروه اجتماع انسانی و یک پدیده طبیعی تاریخی است. مفهوم ملت و ملت گرایی در بینشهای مختلف متفاوت است. در نگرش امام راحل، مهمترین عامل در تحقق ملت گرایی، نظام ارزشی برگرفته از جهان بینی است. با توجه به این رویکرد، رهبر فقید انقلاب بر این باور است که در تحقق و ایجاد ملل اسلامی، نظام ارزشی نشات گرفته از جهان بینی توحیدی می تواند عامل موثر باشد. در چنین طرز تفکری، ملی گرایی به مفهوم مصطلح امروزی آن مطرود است. به همین دلیل، کارایی ملت در نظر امام با انگیزه الهی محک می خورد و چنین ملت و مردمی شایسته خدمتگزاری اند. به عبارت دیگر، امام راحل خود را خدمتگزار این مردم می داند و فرضیه مدیریت بر قلوب را مطرح می سازد. بالطبع لازمه این نوع مدیریت که بر محور انگیزه الهی استوار است همگرایی مدیران (دولتمردان) با مردم به روش های گوناگون است. برخی از این روش ها عبارتند از: جلوگیری از ایجاد نارضایتی در سازمانها، عمل به موازین اسلامی، سخت گیری نکردن با مردم، شرکت دادن آنان در امور. رهبر فقید انقلاب بعد از ارائه این روش مدیریتی در عمل نیز آن را به محک تجربه گذاشت.
    کلیدواژگان: ملت و ملت گرایی، خدمتگزاری، مدیریت بر قلوب، مردم داری، انگیزه الهی
  • میزگرد
  • صفحه 157
    آنچه در پی می آید حاصل نشستی است که حضرت آیت الله سید محمد موسوی بجنوردی، جناب آقای دکتر ابوالقاسم گرجی و جناب آقای دکتر علیرضا فیض در آن شرکت داشته و درباره پرسشهای مطرح شده در مورد نقش عقل، اخلاق، زمان و مکان در احکام فقهی با رویکردی به اندیشه های حضرت امام به بحث و تبادل نظر پرداختند.
|
  • Mansur Ansari Page 3
    The present article is an attempt to study Imam Khomeini’s views concerning this issue with reference to a new definition of democracy. Moreover, it is argued that though in Imam khomeini’s view the form and patterns of popular democracy is absent, it possesses the components and main elements of democracy.
  • Seyyed Mohammad Musavi Bojnourdi Page 23
    Since there are many discussions on the role of morality in jurisprubence and law, the author tries to make a comparison between jurisprudence and law with reference to their conceptual and judgemental origions so that to explore the relation between jurisprudence and law synoptically.The issues pertaining to the philosophy of law including the place of morality in laws or their relation have always been the matter of discussion. This articl will deal with this issue in brief. There are differences of views among people concernign the morality and this standards. Yet these differences pertains to practical field rather than the nature of principles and moral norms.
  • Mohsen Beheshtiseresht Page 43
    This article is an attempt to study briefly the views of western thinrkers including the Marxists in comparison with Muslim thinkers concerning the role of personality in history with reference to the views of Imam Khomeini concerning politics and social changes.The main question raised by this article is that whether personalities or heros play the main role in historical changes or social condisions can change their fate with relying on heros or both of them togather can change the historical conditions. The question is that by which theory can we explain the advent of the great Islamic revolution in Iran and its peerless leadership and the outbreak of certain conditions at global level.
  • Jafar Khoshrozadeh Page 59
    In the epistemology of social science, the method of the analysis of discourse enjoys a special place today and a great deal of social phenomenon are viewed from the perspeitive of the analysis of discourse. The author of this article tries to study the concept of discourse and its analysis in postmodern views particularly in Foucault’s views and analysis Islamic Revolution on the bases of this method. The assumption of this discourse is that the revolutionary movement of the people of Iran as a text was not the outcome of a particular discourse but in the process of this movement various discourses are involved. As a result Islamic Revolution has many common points with a postimodern movement.
  • Seyyed Mohammad Musavi Bojnourdi, Eftekhar Daneshpour Page 87
    Islamic views concerning international law inspite of being reflected in practical life of the prophet and its historical background as recorded in certain books unfortunately have not been treated in main fiqhi books befittingly.What made this issue necessary more than anything pertains to the important fiqhi effects of the titles of dar al-Islam and dar al-kufr. It is clear that these effects will be subject matter if such concepts become clear. So the author of this article tries to work out a rule or law in order to recognize dar al-Islam and dar al-kufr and their distinction from the point of views of jurisprudents.
  • Atiyeh Zandiyeh Page 107
    The author of this article tries to make a comperative study of silence from the perspectives of Wittgenstein and Imam Khomeini. This article contains three parts as follows: First a synopsis of Wittgenstein have been treated to show that how did Wittgenstein start his work as a logician in the course of which he distinguished the meaningful and meaningless matters. And transfered it from the narrow scope of ligic to other fields. Second, with reference to certain Hadith the views of Islamic thinkers concerning silence have been discussed. At the end it is concluded that whether or not there is any similarity between these two views.
  • Abbas Shafiey Page 137
    Generally speaking, those groups who share the common culture and structure and enjoy the same language, and tradation and live in a given place, are called a nation. People is a general name given to a group of human society and is a historical and natural phenomena as well.There are differences of view concerning the concept of nation and nationalism. In Imam khomeini’s view, the most important factor behind the realization of nationalism is a value system based on a world view. Given to such approach Imam khomeini is of the view that in realization and establishment of Islamic nations. Value system based on a worldview plays the important role. In this approach nationalism on today’s sense in disapproved. Accordingly, the efficiency of nation in Imam khomeini’s view is intertwined with divine motivation and such nation is deserved to be served. In other words, Imam khomeini considered himself as the servant of such people and believed in the management of the hearts as a duty. Naturally such management which is based on a divine motivation depends on the convergence of the administrators with people in various methods. Some of these methods are as follows: to prevent the dissatisfaction of people in the organisations, to act upon Islamic criterion, to have a compromising approach with people, to share them in affairs. The leader of the Revolution materized these points after putting them forward.